Tadeusz Bolesław Kijonka, który przyszedł na świat 10 listopada 1936 roku w Radlinie, był wybitną postacią w polskiej kulturze. Jego talent i działalność artystyczna obejmowały różnorodne formy ekspresji literackiej.
Oprócz bycia poetą, był również dziennikarzem, co podkreśla jego zróżnicowaną karierę zawodową. W swoim dorobku miał także utwory sceniczne, które przyczyniły się do wzbogacenia polskiej dramaturgii.
W sferze politycznej, Kijonka pełnił funkcję posła na Sejm PRL IX kadencji oraz na Sejm kontraktowy, co świadczy o jego zaangażowaniu w życie społeczne i polityczne kraju. Jego działalność rysuje obraz człowieka, który z pasją angażował się zarówno w sztukę, jak i w sprawy publiczne.
Zmarł 30 czerwca 2017 roku w Katowicach, pozostawiając po sobie ślad w historii polskiej literatury i polityki.
Życiorys
Tadeusz Kijonka, syn Antoniego i Róży, spędził swoje dzieciństwo w rodzinnej miejscowości. W młodości uczęszczał do Technikum Budowy Maszyn Górniczych w Rybniku, a w 1960 roku z sukcesem ukończył studia na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Od 1967 do 2013 roku piastował zaszczytną funkcję kierownika literackiego w Operze Śląskiej. W okresie 1985–1991 pełnił rolę posła na Sejm PRL IX kadencji, a także na Sejm kontraktowy, reprezentując Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą. Wkrótce po wyborach w 1989 roku wystąpił z tej partii. W latach 90. także ubiegał się o mandat poselski z listy Polskiego Stronnictwa Ludowego, co pokazuje jego aktywność polityczną.
W 1992 roku zainicjował działalność Górnośląskiego Towarzystwa Literackiego, zostając jego prezesem. Ponadto, od początku istnienia miesięcznika społeczno-kulturalnego „Śląsk” w 1995 roku, przez wiele lat nieprzerwanie pełnił funkcję redaktora naczelnego, aż do 2013 roku. Jego działalność była także widoczna w sferze politycznej, jako członka komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego w trakcie wyborów prezydenckich w 2010 i 2015 roku.
Po długim żywocie, 4 lipca 2017 roku, Tadeusz Kijonka został pochowany na cmentarzu ewangelickim przy ul. Francuskiej w Katowicach (kwatera 10/1/18).
Twórczość poetycka
W 1955 roku Tadeusz Kijonka zadebiutował w „Trybunie Robotniczej” publikując tryptyk zatytułowany Konstantynopol Mickiewicza. Utwór ten zdobył pierwszą nagrodę w studenckim konkursie poetyckim, który odbył się z okazji Roku Mickiewicza. O jego twórczości pisali znani krytycy literaccy, tacy jak Andrzej Krzysztof Waśkiewicz, Krzysztof Mętrak, Sergiusz Sterna-Wachowiak, Tadeusz Kłak, Bronisław Maj, Michał Sprusiński, Marian Kisiel, Anna Węgrzyniak oraz Krystyna Heska-Kwaśniewicz.
Wielokrotnie podkreślano, że w twórczości Kijonki dominowały motywy związane z jego rodzinnym Śląskiem, takie jak hałda, Leśnica czy Radlin. Oprócz tego, w jego wierszach można dostrzec wątki romantyczne, w tym odniesienia do dzieł Adama Mickiewicza, a także tematy związane z buntem i dialogami z Bogiem. Pojawiają się również akcenty patriotyczne, wyrażane przez zachwyt nad pięknem ojczyzny oraz umiłowanie tradycji i rodzimego krajobrazu, jak również odniesienia do bolesnych momentów w historii Polski oraz motywy antyczne, takie jak Syzyf czy Horacy.
O poecie powstała książka pt. Światy poetyckie, która została zredagowana przez Tadeusza Siernego i Mariana Kisiela. Ten ostatni określił Kijonkę jako „poetę trzech tematów – ziemi, pamięci i ciała”.
Publikacje
Twórczość Tadeusza Kijonki obejmuje szereg znaczących publikacji, które pokazują jego rozwój artystyczny oraz literacką wrażliwość.
- witraże (Katowice 1959) – debiut,
- rzeźba w czarnym drzewie (Katowice 1967),
- kamień i dzwony (Warszawa 1975),
- pod Akropolem (Warszawa 1979),
- śnieg za śniegiem (Warszawa 1981),
- poezja wybrane (Warszawa 1982),
- czas zamarły (Warszawa 1991 i Katowice 2011),
- echa: wiersze (Katowice 1992),
- siostry (wydanie bibliofilskie, Pszczyna 1992),
- labirynty. pięć poematów polskich (Katowice 1993),
- z mojego brzegu. liryki i monologi miłosne (wybór) (Katowice 1995),
- czas, miejsca i słowa. wybór wierszy (Katowice 2013),
- 44 sonety brynowskie. z obrazami Jerzego Dudy-Gracza (Katowice 2014) – finał Nagrody Poetyckiej im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego – Orfeusz w 2015,
- słowo w słowo (Mikołów 2015),
- wiersze wigilijne (Katowice 2019).
Odznaczenia i wyróżnienia
Odznaczenia i wyróżnienia przyznane Tadeuszowi Kijonce są dowodem na jego znaczący wkład w kulturę i sztukę w Polsce. Oto lista prestiżowych nagród i odznaczeń, które otrzymał w ciągu swojej kariery:
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1997 roku,
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1988 roku,
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
- Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, przyznany w 2015 roku,
- Nagroda Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci,
- Nagroda im. Karola Miarki, przyznana w 1988 roku,
- Nagroda im. Wojciecha Korfantego, przyznana przez Związek Górnośląski w 2002 roku,
- Nagroda Kulturalna Śląska, przyznana w 2005 roku,
- Śląski Szmaragd, otrzymany w 2012 roku.
Przypisy
- Justyna Koniszewska: Tadeusz Kijonka. nowiny.pl. [dostęp 27.10.2024 r.]
- Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. mkidn.gov.pl. [dostęp 04.04.2022 r.]
- Cmentarz parafialny w Katowicach. Grobonet. [dostęp 07.03.2022 r.]
- Niemcy. Wręczono Nagrodę Kulturalną Śląska. encyklopediateatru.pl. [dostęp 24.08.2017 r.]
- Katowice: Pożegnano Tadeusza Kijonkę – poetę, dziennikarza i społecznika. interia.pl, 04.07.2017 r. [dostęp 04.07.2017 r.]
- Teresa Semik: W piątek nad ranem zmarł Tadeusz Kijonka: poeta, publicysta, Ślązak. Miał 80 lat. dziennikzachodni.pl, 30.06.2017 r. [dostęp 07.03.2022 r.]
- Anna Wietrzyk: Zmarł Tadeusz Kijonka. Śląski poeta, literat, dziennikarz. silesion.pl, 30.06.2017 r. [dostęp 30.06.2017 r.]
- Wyróżnieni Nagrodą im. Karola Miarki. slaskie.pl. [dostęp 01.11.2016 r.]
- Laureaci nagrody im. Wojciecha Korfantego. zwiazekg.type.pl, 17.06.2011 r. [dostęp 01.11.2016 r.]
- Kto wszedł do komitetu poparcia Komorowskiego. dziennik.pl, 15.03.2015 r. [dostęp 15.03.2015 r.]
- Komitet poparcia Bronisława Komorowskiego. onet.pl, 16.05.2010 r. [dostęp 26.04.2014 r.]
- Edyta Antoniak-Kiedos, Nie tylko o 44 sonetach, [w:] Tadeusz Kijonka, 44 sonety brynowskie. Wydawnictwo Sonia Draga, Katowice 2014, s. 104.
- Tadeusz Kijonka „44 sonety brynowskie”. orfeusz-nagroda.pl. [dostęp 02.12.2015 r.]
- Marian Kisiel, Trzy tematy, „Twórczość” nr 2/1995, s. 122.
- Informacje na stronie Górnośląskiego Towarzystwa Literackiego. [dostęp 26.04.2014 r.]
Oceń: Tadeusz Kijonka